Aanleiding voor de wetswijziging
De wet wijzigt het eerste lid van artikel 3.133 van het Burgerlijk Wetboek, dat sinds 1 september 2021 van toepassing is. Voor de wetswijziging van 19 juni 2023 stelde deze bepaling dat alle beplantingen minimaal op bepaalde afstanden van de perceelsgrens moeten staan, tenzij partijen hierover een contract hebben afgesloten of indien de beplantingen al meer dan 30 jaar op dezelfde plaats staan. Er werd geen uitzondering gemaakt voor bomen en beplantingen die zich op het openbaar domein bevonden.
Conform het tweede lid van artikel 3.133 van het Burgerlijk Wetboek kan de nabuur de snoeiing of rooiing eisen van de beplantingen die op een kortere afstand zijn aangebracht, tenzij de rechter van oordeel is dat zulks rechtsmisbruik uitmaakt. Bomen en beplantingen op het openbaar domein die te dicht bij de perceelsgrens van omwonenden stonden, konden dus op dezelfde manier als private bomen gerooid en gesnoeid worden.
Terugkeer naar de oude situatie
Dit was echter niet altijd al het geval geweest. Onder de artikelen 35 en 36 van het oude Veldwetboek, maakte de rechtspraak immers wel een onderscheid tussen bomen op private eigendom en bomen op publieke eigendom. Naburen die zich benadeeld voelden, konden de snoeiing of rooiing van openbaar groen slechts eisen indien zij hiervan abnormale hinder ondervonden.
In de memorie van toelichting bij artikel 3.133 Burgerlijk Wetboek had de wetgever er echter voor gekozen om een einde te maken aan die rechtspraak. Dit leidde tot een vernietigingsberoep bij het Grondwettelijk Hof, dat werd verworpen. De uitspraak zorgde bovendien voor rechtsonzekerheid over de toepassing van artikel 3.133 Burgerlijk Wetboek.
Om komaf te maken met die rechtsonzekerheid en om te vermijden dat er groen verdwijnt op het openbaar domein, wordt door de wetswijziging van 19 juni 2023 teruggekeerd naar de oude situatie. Er wordt aan het eerste lid van artikel 3.133 Burgerlijk Wetboek een uitzondering toegevoegd voor de bomen en beplantingen die tot de openbare wegen, wateren en hun aanhorigheden behoren. Bomen en planten op het openbaar domein maken immers een wezenlijk onderdeel uit van het leefmilieu, de landinrichting en de ruimtelijke ordening en dienen het algemeen belang.
Inwerkingtreding
Door de publicatie in het Belgisch Staatsblad op 6 oktober 2023 werd deze uitzondering onmiddellijk van toepassing op alle bomen en beplantingen, zowel de bestaande als de toekomstig aan te planten bomen en beplantingen.
