Omdat Oekraïne geen lid is van de Europese Unie, noch van de Europese Economische Ruimte, hebben de Oekraïense vluchtelingen geen vrije toegang tot onze arbeidsmarkt. De Raad van de Europese Unie heeft daarom op 4 maart 2022 een uitvoeringsbesluit genomen en gepubliceerd teneinde deze personen een tijdelijke bescherming te bieden, waarbij hen tegelijkertijd het recht wordt verleend om te werken. (Uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382)
Het Uitvoeringsbesluit kent een tijdelijke bescherming toe aan Oekraïense onderdanen die in Oekraïne verblijven en sinds 24 februari 2022 ontheemd zijn geraakt door de militaire invasie van de Russische strijdkrachten die op die datum begon. Tevens wordt er tijdelijke bescherming verleend aan de onderdanen van andere derde landen dan Oekraïne die sinds 24 februari 2022 uit Oekraïne ontheemd zijn geraakt en die vóór 24 februari 2022 in Oekraïne de vluchtelingenstatus of gelijkwaardige bescherming genoten. Daarnaast wordt ook tijdelijke bescherming ingevoerd voor de gezinsleden van die personen indien het gezin reeds in Oekraïne bestond en er verbleef ten tijde van de omstandigheden rond de massale toestroom van ontheemden.
De Europese Commissie heeft op 21 maart 2022 sterk aanbevolen dat lidstaten de tijdelijke bescherming zouden uitbreiden tot personen die Oekraïne kort voor 24 februari 2022 zijn ontvlucht (bijvoorbeeld omwille van werk, studies, vakantie, familiebezoek, medische redenen of andere redenen). Uit navraag door het Agentschap Integratie en Inburgering blijkt dat België dit ook zo zal toepassen voor personen die zich reeds voor 24 februari in België bevonden.
Verder heeft de Europese Commissie, ondanks dat dit niet werd voorzien in het Uitvoeringsbesluit, de lidstaten aangemoedigd om ook tijdelijke bescherming toe te kennen aan derdelanders die voor 24 februari 2022 legaal in Oekraïne verbleven op basis van een overeenkomstig het Oekraïense recht afgegeven geldige permanente verblijfsvergunning en die niet in veilige en duurzame omstandigheden naar hun land of regio van oorsprong kunnen terugkeren. De Europese Commissie verduidelijkt in haar mededeling wat moet worden verstaan onder “veilige en duurzame omstandigheden”. Dit moet onderzocht worden op basis van de individuele situatie van de derdelander en mag niet uitsluitend gebaseerd zijn op de algemene situatie in het land van herkomst. De betrokkene moet zelf aantonen waarom hij niet kan terugkeren.
In beginsel duurt de tijdelijke bescherming een jaar. Afhankelijk van de door de Europese Unie genomen beslissingen kan de bescherming automatisch met telkens zes maanden worden verlengd voor maximaal één jaar. Indien er aanleiding blijft om tijdelijke bescherming te verlenen, kan ze nog met maximaal één jaar worden verlengd.
Als u een Oekraïense vluchteling in dienst wenst te nemen, moet die persoon over een geldige verblijfsvergunning in België beschikken. Concreet moeten zij een bijlage 15 of een elektronische A-kaart kunnen voorleggen met de vermelding “arbeidsmarkt: onbeperkt”. Als zij één van die documenten voorleggen, kunt u hen aanwerven.
Het is hierbij aangewezen om de geldigheidstermijn van deze verblijfsdocumenten in het oog te houden. Van zodra deze verstreken is, kan u hen niet langer in dienst houden. U neemt daarom best een clausule in de arbeidsovereenkomst op om problemen te vermijden.
Om met een statuut van tijdelijke bescherming te werken als zelfstandige moet wel een beroepskaart worden aangevraagd volgens de algemene regels.
Heeft u nog vragen over de aanwerving van buitenlandse werknemers? Dan kunt u terecht bij onze collega’s van Employment Law: Employment, labour and social security law – Monard Law
