Kan ik mijn werknemers of zelfstandige medewerkers motiveren door hen aandelen te beloven of te geven?

Zowel werknemers als zelfstandige medewerkers (bijvoorbeeld managers) kan je uitzicht geven op een participatie in het kapitaal of eigen vermgen van je vennootschap. Zij zullen hierdoor meer gemotiveerd zijn om het bedrijf te doen groeien, aangezien ze een sterker persoonlijk belang hebben bij dat succes.

Opties en inschrijvingsrechten

Een aandelenoptie is een recht dat wordt uitgegeven door aandeelhouders op reeds bestaande aandelen. De werknemer of zelfstandige medewerker krijgt zo de optie om op een bepaald tijdstip of gedurende een bepaalde periode een aantal aandelen te verwerven tegen een vooraf afgesproken vaste prijs.

In de praktijk zijn inschrijvingsrechten echter meer gebruikelijk om personeel of managers te vergoeden. Deze effecten worden uitgegeven door de vennootschap zelf en geven recht op aandelen die later zullen worden gecreëerd in het kader van een kapitaalverhoging, waarvan de uitoefenprijs ook voorafgaandelijk bepaald wordt.

Goed voor de werknemer/manager

In beide gevallen kan de werknemer of de manager een meerwaarde op deze aandelen verwerven door gebruik te maken van zijn optierecht als de waarde van het onderliggende aandeel stijgt. Een inschrijvingsrecht of aandelenoptie is echter niet zonder risico voor de werknemer of zelfstandige medewerker. Alhoewel hij niet verplicht is zijn optie te lichten indien de onderliggende aandelen in waarde dalen, zal de werknemer of zelfstandige medewerker de reeds betaalde belastingen op het optierecht niet meer kunnen recupereren (zie hieronder).

Goed voor de werkgever/opdrachtgever

Op fiscaal vlak is deze werkwijze interessant, aangezien je als werkgever of opdrachtgever kan genieten van een voorwaardelijke vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen. Je kan erdoor ook gebruik maken van een gunstig belastingregime dat de werkelijke waarde van het onderliggend aandeel op het moment van het aanbod als basis aanneemt, in plaats van de uiteindelijk effectief gerealiseerde meerwaarde. Dit voorwaardelijk forfaitair belastingregime is zeer voordelig als je werknemer of zelfstandige medewerker het inschrijvingsrecht uitoefent, maar houdt wel een verloren kost in indien de werknemer of zelfstandige medewerker beslist dit niet te doen.

Aandelenoptieplannen

De aandelenoptieplannen zijn bedoeld als een gemeenschappelijk project van de onderneming en de werknemers of zelfstandige medewerkers. Het wordt opgebouwd in onderlinge samenwerking via een overlegprocedure die het geheel van werknemers of zelfstandige medewerkers ten goede komt. Dit systeem geniet van een aantrekkelijkere fiscale behandeling dan de belasting van een gewone bezoldiging. Mits een aantal voorwaarden kan het participatiestelsel de vorm aannemen van een deelname in de winst of in het kapitaal. Het laat toe iedereen een belastingvriendelijke vergoeding toe te kennen, in functie van het resultaat van de onderneming.

Winstdeelname is een vorm van vergoeding die je als onderneming toekent aan het geheel van werknemers of zelfstandige medewerkers onder de vorm van een deelname in de winsten en/of in het kapitaal of in het eigen vermogen. Deze wordt berekend op basis van verhoudingen die in het aandelenoptieplan worden vastgelegd. De deelname in de winst kan op verschillende wijzen worden uitgewerkt zoals een betaling in contanten of de toekenning van winstaandelen.

De deelname in het kapitaal of in het eigen vermogen heeft eerder als opzet de werknemer of zelfstandige medewerker de mogelijkheid te bieden om voor een stukje eigenaar te worden van de onderneming. Daardoor kan hij dus ook onrechtstreeks meegenieten van de winsten die de onderneming maakt. Dit kan hetzij onder de vorm van dividenden, hetzij onder de vorm van meerwaarden op aandelen.