Kan ik bij overuren kiezen om overloon of inhaalrust toe te kennen of moet ik beiden toekennen?

Arbeidsduur

‘Overuren’, ‘overwerk’, ‘overloon’ en ‘inhaalrust’ zijn begrippen die kaderen in het overschrijden van de maximumlimieten inzake arbeidsduur. Deze limieten zijn:

• Op dagbasis: in principe 8 uur maar dit kan worden opgetrokken naar 9 uur of naar 10 uur indien de wettelijke voorwaarden hiervoor zijn vervuld;
• Op weekbasis: in principe 40 uur per week op voorwaarde dat de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur over een referteperiode 38 uur bedraagt. Deze referteperiode bedraagt in beginsel 3 maanden maar kan worden opgetrokken naar een jaar.

In de door de Arbeidswet voorziene gevallen kunnen bovenstaande maximumlimieten worden overschreden. Hierbij moeten de volgende basisprincipes worden gerespecteerd:

• Overuren – uren die buiten de normale grenzen worden gepresteerd – kunnen slechts worden gepresteerd in de door de Arbeidswet voorziene gevallen.
• Behoudens in enkele specifieke uitzonderingen kunnen overuren niet leiden tot arbeidsprestaties van meer dan 11 uur per dag en 50 uur per week;
• Het aantal overuren binnen de referteperiode is begrensd op 143 uur (de zogenaamde interne grens). Dit wil zeggen dat een werknemer maximaal 143 uur boven het gemiddelde van 38 uur per week mag presteren. Indien deze grens wordt bereikt, moet er eerst inhaalrust worden toegekend alvorens extra overuren kunnen worden gepresteerd;
• Op het einde van de referteperiode moet de gemiddelde arbeidsduur van 38 uur per week worden gerespecteerd.

Samengevat kan er worden onthouden dat binnen een bepaalde referteperiode in beginsel een gemiddelde arbeidsduur van 38 uur op weekbasis moet worden gerespecteerd. Indien er extra uren worden gepresteerd, dienen die nadien tijdig te worden ingehaald via inhaalrust.

Overwerk en haar compensatie

Er is sprake van overwerk indien een werknemer arbeidsprestaties verricht boven het negende uur op dagbasis of het veertigste uur op weekbasis. Met andere woorden, niet elk overuur moet worden beschouwd als overwerk.

In geval van overwerk heeft een werknemer in beginsel recht op zowel overloon als inhaalrust.

Overloon is een loontoeslag die bovenop het gewone uurloon wordt betaald en bedraagt:

• 50% voor overwerk gepresteerd op ‘gewone’ werkdagen;
• 100% voor overwerk gepresteerd op zondagen, feestdagen of vervangingsdagen van feestdagen.

Voor elk uur overwerk dat een werknemer presteert dient in principe één uur betaalde inhaalrust te worden toegekend.

Ter info: vrijwillige overuren

Een werknemer kan aangeven dat hij bereid is om op vrijwillige basis overuren te presteren indien de nood zich voordoet. Op voorwaarde dat dit via een bijlage bij de arbeidsovereenkomst wordt bevestigd, kan de werknemer tot 120 uur per jaar op vrijwillige basis overuren presteren. Deze overeenkomst is slechts zes maanden geldig maar onbeperkt verlengbaar.

Bij het presteren van de vrijwillige overuren moet er rekening worden gehouden met de maximumlimiet van 11 uur per dag en 50 uur per week.

Uitzonderingen

De Arbeidswet voorziet in verschillende gevallen waarin de overschrijding van de ‘normale’ arbeidsduur toegelaten is. Deze uitzonderingen gaan soms gepaard met afwijkende regels inzake inhaalrust en/of overloon. Het is daarom steeds aangewezen om initiatieven waarbij wordt afgeweken van het gewone uurrooster op voorhand te bespreken met een juridisch adviseur zodat de mogelijkheid om bijkomende prestaties te leveren wordt gecontroleerd én geoptimaliseerd aan de noden van jouw onderneming.