Corona update – Q&A dienstverband

Q 1.Kan ik werknemers verplichten om verlof in te zetten?

Nee, een werkgever kan dit niet eenzijdig opleggen. Je zal hier moeten rekenen op de goodwill van de werknemers, maar je kan hen erop wijzen dat ze financieel meer zullen overhouden aan vakantiedagen dan andere alternatieven in tijdelijke werkloosheid.

Q 2.Welke beschermingsmaatregelen moet ik nemen wanneer er verder wordt gewerkt in mijn bedrijf?

U dient de veiligheid en gezondheid van uw werknemers op het werk te beschermen. Er wordt best afgestemd met de preventieadviseur en/of de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk welke preventieve maatregelen er moeten worden genomen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) wijst op een aantal specifieke preventieve maatregelen die de werkgever kan toepassen om de verspreiding van het coronavirus op het werk te voorkomen (Richtlijnen WHO).

Q 3.Ben ik verplicht om te sluiten?

Alle handelszaken en winkels moeten sluiten, tenzij er daartoe een specifieke uitzondering werd voorzien in het Ministerieel Besluit dat daartoe werd gepubliceerd (Ministerieel Besluit).

In principe moeten alle handelszaken en de winkels sluiten, met uitzondering van:

• de voedingswinkels, met inbegrip van nachtwinkels;
• de dierenvoedingswinkels;
• de apotheken;
• de krantenwinkels;
• de tankstations en de leveranciers van brandstoffen;
• de kappers, die slechts één klant per keer mogen ontvangen in de zaak en dit op afspraak.

De nodige maatregelen moeten getroffen worden om de regels van social distancing te respecteren (1,5 meter afstand tussen elke persoon).

Q 4.Kunnen mijn chauffeurs nog de baan op?

Ja, er geldt een algemeen verbod om zich op de openbare weg en in openbare plaatsen te bevinden, behalve in geval van noodzakelijkheid en omwille van dringende redenen zoals het uitvoeren van de professionele verplaatsingen, met inbegrip van het woon-werkverkeer.

Personenvervoer, wegvervoer en logistiek (PC nr. 140) wordt bovendien uitdrukkelijk bestempeld als een “essentiële dienst”.

De FOD WASO heeft een attest opgesteld dat dient als bewijs om aan te tonen dat het nodig is (o.w.v. professionele redenen) om de grens over te steken.

In België is er momenteel geen attestatiesysteem voorzien, maar bepaalde landen, zoals Frankrijk, eisen wel een dergelijk attest (Attest).

Dit certificaat moet slechts eenmalig ingevuld worden en blijft geldig gedurende de crisisperiode.

Q 5.Mag ik mijn werknemer op zakenreis sturen?

Niet essentiële reizen vanuit België zijn in principe verboden tot en met 5 april 2020, dus het mag enkel indien deze reis essentieel is. Wat wordt verstaan onder “essentieel” is echter voor interpretatie vatbaar.

De FOD WASO stelt een certificaat ter beschikking dat de noodzaak aantoont om de grens over te steken voor het werk (Attest). Dit certificaat moet slechts eenmalig ingevuld worden en blijft geldig gedurende de crisisperiode.

Q 6.Kunnen de sociale verkiezingen in mijn bedrijf in mei 2020 nog doorgaan?

Nee, de sociale partners kondigden al informeel aan dat de sociale verkiezingen worden uitgesteld. Dit zou betekenen dat alle kiesprocedures in alle sectoren worden stilgelegd vanaf dag X + 36.

Een officiële of praktische beslissing werd hierover echter nog niet genomen.

We merken op dat dit alvast praktische problemen met zich meebrengt betreffende de occulte periode en de bescherming van eventuele kandidaten. Die wordt immers ook mee verlengd door het uitstel.

Q 7.Ben ik verplicht om telethuiswerk in te voeren?

Van 18 maart 2020 t.e.m. 5 april 2020 geldt er een algemene verplichting tot telethuiswerk:

• wanneer uw onderneming behoort tot een niet-essentieel bedrijf; en
• voor werknemers die een functie bekleden waarbij telethuiswerk effectief mogelijk is.

De grootte van het bedrijf speelt daarbij in principe geen rol.

Telethuiswerk is niet verplicht in de bedrijven van de cruciale sectoren en de essentiële diensten. Zij zullen wel, in de mate van het mogelijke, telethuiswerk en de regels van de social distancing moeten toepassen.

Een lijst van alle essentiële bedrijven werd gepubliceerd in een Ministerieel Besluit (Ministerieel Besluit). Het gaat o.a. over:

• medische zorginstellingen;
• diensten voor de afvalophaling en -verwerking;
• politiediensten;
• sociale secretariaten;
• financiële sector;
• …

Er werd ook een opsomming gemaakt van de desbetreffende paritaire comités.

Q 8.Wat als de functies van mijn werknemers telethuiswerk niet toelaten?

Voor functies waar telethuiswerk niet kan worden toegepast (bv. magazijniers), moet de werkgever de regels van social distancing garanderen, waaronder een afstand van 1,5 meter tussen elke persoon. Deze regel is ook van toepassing op eventueel vervoer georganiseerd door de werkgever.

Niet-essentiële bedrijven die in de onmogelijkheid zijn om deze maatregelen te respecteren, moeten sluiten en kunnen eventueel tijdelijke werkloosheid inroepen.

Q 9.Hoe moet ik telewerk invoeren?

Indien er in de onderneming al structureel telewerk bestaat, kan de werkgever op dit bestaand systeem terugvallen.

Indien er nog geen structureel telewerk was binnen de onderneming, kan de werkgever het systeem van occasioneel telewerk wegens overmacht toepassen. Uit de berichtgeving leiden we af dat het wettelijk kader hier soepel zal worden toegepast.

Tussen de werknemer en werkgever worden er best afspraken gemaakt minstens rond:

• bereikbaarheid/beschikbaarheid van de werknemer,
• de eventuele terbeschikkingstelling van apparatuur en bijhorende (technische) ondersteuning;
• de eventuele kostenvergoedingen (in normale omstandigheden moet de werkgever geen onkostenvergoeding betalen bij occasioneel telewerk).

Een aanpassing van het arbeidsreglement is niet noodzakelijk. Het is wel aangewezen om de regels vast te leggen in een policy.

Q 10.Moet ik mijn werknemer vergoeden voor telewerk?

Nee, op voorwaarde dat hierover geen (afwijkende) afspraken bestaan binnen de onderneming en het systeem van occasioneel telewerk wegens overmacht wordt toegepast.

Q 11.Mag ik mijn werknemer vergoeden voor telewerk?

Ja, dat mag, maar om te vermijden dat dit “loon” is, dien je wel de aanvaarde forfaits door de RSZ en de fiscus te respecteren. Vermijd bovendien dubbel gebruik, wanneer er al een kostenvergoeding wordt toegekend aan de werknemer die deze kosten al dekt.

Structureel telewerk:

De FOD Financiën hanteert nu trouwens een versnelde aanvraagprocedure voor een belastingvrije vergoeding tot 126,94 euro per maand (Aanvraag thuiswerkvergoeding).

De RSZ aanvaardt voor een telewerker bureaukosten tot 10% van het brutoloon, evenwel beperkt tot het deel van het loon dat betrekking heeft op de prestaties thuis of tot 126,94euro per maand. Deze vergoeding dekt de kosten voor verwarming, elektriciteit, klein bureaugereedschap. De werkgever mag uiteraard een hoger forfait toekennen, op voorwaarde dat hij de werkelijkheid van de gemaakte kosten en hun professionele karakter kan aantonen.

Dit kostenforfait kan in principe enkel bij ‘structureel’ telewerk en dus niet voor occasioneel telewerk door overmacht, maar we vermoeden dat men hier soepel mee zal omgaan, omdat het telewerk door de corona-crisis mogelijks als structureel kan worden beschouwd.

Occasioneel telewerk:

De fiscus aanvaardt bovendien, naast voormelde aanvullende vergoeding als terugbetaling van eigen kosten van de werkgever, ook nog de volgende maximumforfaits:

• 20 euro per maand, wanneer de werknemer gebruik maakt van zijn eigen computer:
• 20 euro per maand omdat hij gebruik maakt van zijn privé-internetaansluiting en -abonnement.

Deze 2 forfaits kunnen gecumuleerd worden

De RSZ hanteert dezelfde maximumforfaits per maand, nl.:

• 20 euro voor professioneel gebruik van de eigen computerinstallatie (PC/laptop, printer, …)
• 20 euro voor professioneel gebruik van het eigen internet.

Q 12.Wat is het onderscheid tussen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en economische redenen?

De overheid heeft beslist om één algemene, vereenvoudigde procedure in te voeren om tijdelijke werkloosheid aan te vragen door de Corona-crisis zowel voor arbeiders als bedienden.

Het onderscheid tussen overmacht en economische redenen valt hierdoor m.a.w. weg.

Q 13.Hoe roep ik tijdelijke werkloosheid in?

Via één aanvraag zou er onmiddellijk een recht op tijdelijke werkloosheid ontstaan. We wachten hier voorlopig op een update van de RVA.

Q 14.Wat als een arbeider arbeidsongeschikt wordt tijdens tijdelijke werkloosheid?

Het principe is dat de eerste schorsingsgrond telt.

Indien de werknemer ziek valt tijdens een lopende periode van tijdelijke werkloosheid, bent u geen gewaarborgd loon verschuldigd en heeft de werknemer recht op ziekte-uitkeringen.

Indien u reeds een mededeling eerste effectieve werkloosheidsdag hebt verstuurd aan de RVA (bv. de werkdag voorafgaand aan de eerste effectieve werkloosheidsdag) en de werknemer meldt zich ziek op de eerste werkloosheidsdag, bent u in principe ook geen gewaarborgd loon verschuldigd en heeft de werknemer recht op ziekte-uitkeringen;

Indien de ziekte samenvalt met de eerste werkloosheidsdag van de maand, en de werknemer u de ziekte heeft gemeld vóóraleer u de mededeling eerste effectieve werkloosheidsdag heeft verstuurd aan de RVA, bent u in principe gewaarborgd loon verschuldigd.

Voor het beoordelen welke schorsing het eerst is ingegaan, wordt geen rekening gehouden met de voorafgaande mededeling aan de RVA, aangezien dit slechts een ‘voornemen’ is om de arbeidsovereenkomst te schorsen en geen beslissing tot schorsing.

Q 15.Wat als ik mijn werknemers terug nodig heb tijdens een geplande periode van tijdelijke werkloosheid? Kan ik ze terugroepen?

Ja, de werkgever kan de werknemers altijd terugroepen. De wetgeving bepaalt niet hoe die terugroeping moet gebeuren. De modaliteiten op het gebied van terugroeping worden dus op ondernemingsvlak geregeld.

Q 16.Hoe vraagt de werknemer werkloosheidsuitkeringen aan?

Dat gebeurt via een vereenvoudigde aanvraag tijdelijke werkloosheid. Het attest wordt ter beschikking gesteld op de website van de RVA (Attest C3.2).

Q 17.Hoeveel bedraagt de werkloosheidsuitkering tijdens tijdelijke werkloosheid?

De werknemer ontvangt een uitkering van 70% van zijn gemiddeld loon. Variabel loon en andere premies worden niet altijd in rekening genomen bij de berekening van het gemiddelde loon.

Let wel: de uitkering zal maximaal 70% van 2.754,76 EUR per maand bedragen. Op dit bedrag wordt ook nog bedrijfsvoorheffing ingehouden (26,75%).

Daarnaast is er een toeslag voorzien van 5,63 euro per dag.

Q 18.Moet ik tijdelijke werkloosheid inroepen voor heel mijn onderneming of kan dit ook voor enkele werknemers?

De regeling geldt nominatief en kan dus verschillend zijn per werknemer.

Q 19.Als ik als werkgever zelf een preventieve beslissing neem dat (bepaalde) werknemers niet meer mogen werken (bv. omdat de risico’s te groot zijn), kan ik dan tijdelijke werkloosheid inroepen?

Nee, in dat geval spreken we niet van tijdelijke werkloosheid, aangezien de beslissing op initiatief van de werkgever werd genomen.

Er moet een externe oorzaak zijn (bevel van de overheid, beslissing van de bedrijfsarts, attest van de huisarts) of een gebrek aan werk om tijdelijke werkloosheid in te roepen.

Bij gebrek daaraan zult u andere oplossingen moeten zoeken. U kan zoeken naar alternatieven om de werknemers thuis aan het werk te houden, u kan vragen aan de werknemers om vakantiedagen op te nemen enz.

Q 20.De werknemer heeft een attest van zijn huisarts, waaruit blijkt dat hij niet mag werken (bv. omdat er een familielid onder hetzelfde dak effectief besmet is of om dat hij bepaalde symptomen vertoont). Mag ik tijdelijke werkloosheid inroepen?

Ja, op voorwaarde dat de werknemer zelf niet ziek is. Indien hij ziek is, moet de werkgever gewaarborgd loon betalen en zal later de mutualiteit tussenkomen.

Q 21.Kan ik tijdelijke werkloosheid inroepen wanneer de bedrijfsarts preventief bepaalde werknemers naar huis stuurt?

Ja, op voorwaarde dat de werknemer zelf niet ziek is. Indien hij ziek is, moet de werkgever gewaarborgd loon betalen en zal later de mutualiteit tussenkomen.

Beslist de bedrijfsarts daarentegen bijvoorbeeld dat alle directe collega’s, de werknemers van een afdeling, … naar huis moeten, dan kan voor deze werknemers tijdelijke werkloosheid worden ingeroepen.

Q 22.Kan ik tijdelijke werkloosheid inroepen wanneer ik als werkgever zelf ziek wordt?

Ja, indien de werknemers geen werk meer kunnen verrichten doordat de werkgever zelf ziek is, kan voor de werknemers tijdelijke werkloosheid worden aangevraagd.

Q 23.Wat indien de werknemers geen opvang hebben voor hun kinderen?

De RVA heeft bepaald dat u in dat geval mogelijk tijdelijke werkloosheid kunt inroepen, indien duidelijk wordt aangetoond dat er geen opvang was (de school is bijvoorbeeld materieel niet in staat om daarin te voorzien) en de ouder geen enkel alternatief heeft (geen telewerk mogelijk, de partner kan niet inspringen, enkel de grootouders of andere personen van gevorderde leeftijd zouden kunnen inspringen).

Dus enkel indien het duidelijk bewezen wordt dat er geen kinderopvang was en dat de ouder geen alternatief had, kan tijdelijke werkloosheid aangevraagd worden.

In andere gevallen kunt u andere oplossingen voorstellen aan uw werknemer: vakantiedagen opnemen, verlof om dwingende redenen, toegestaan afwezig (zonder loon), ouderschapsverlof, …

Q 24.Mag de werknemer bijverdienen tijdens tijdelijke werkloosheid?

In principe moet de werknemer tijdens de dagen van tijdelijke werkloosheid zonder werk en zonder loon zijn.

Heeft de werknemer echter een bijberoep (als zelfstandige of als werknemer) dan kan hij onder bepaalde voorwaarden dit bijberoep toch verder uitoefenen op de dagen van tijdelijke werkloosheid met behoud van zijn werkloosheidsuitkeringen op die dagen. De volgende 4 voorwaarden moeten dan cumulatief vervuld zijn:

1. hij deed het bijberoep reeds minstens 3 maand vóór hij tijdelijk werkloos werd;
2. hij moet die activiteit aangeven, ten laatste bij zijn uitkeringsaanvraag als tijdelijke werkloze;
3. de activiteit mag op de dagen van tijdelijke werkloosheid niet verricht worden tussen 7 en 18 uur;
4. het mag niet gaan om een verboden activiteit (o.a. bouwsector, horeca, …), tenzij het om een activiteit van gering belang gaat.

Meer info hierover vindt u op website van de RVA via volgende link: Infoblad T45.