Queen Elizabeth ‘waakt’ over het goud van de Nationale Bank, dat onder meer ligt bij de Bank of England. © REUTERS
Het goud van de Nationale Bank is na 13 jaar strijd nog steeds een bron van twist tussen de Bank en sommige aandeelhouders. Een einde van het conflict lijkt niet in zicht.
De rechtbank van koophandel van Brussel heeft de dagvaarding behandeld die aandeelhouder en activist Jaak Van Der Gucht begin 2014 heeft ingediend. Van Der Gucht, die wordt gesteund door een honderdtal aandeelhouders en de Vlaamse Federatie van Beleggers, is de enige die de strijd tegen de Nationale Bank voortzet. Deminor heeft de wapens neergelegd nadat het alle rechtszaken had verloren. Ter herinnering: de staat bezit de helft van de aandelen Nationale Bank, pri-vate aandeelhouders de andere helft.
Van der Gucht zegt dat de jaar- rekening van de Nationale Bank niet transparant is en beklemtoont dat hij als aandeelhouder duidelijk wil weten waar hij recht op heeft. Hij verwijst ook naar de veranderende communicatie in de jaarverslagen van de Nationale Bank (zie de drie citaten over goud hiernaast).
Erik Monard, de advocaat van Van Der Gucht, merkt op: ‘De Nationale Bank zegt dat de niet-gerealiseerde meerwaarde op goud eigen vermogen is. Dat betekent dat ook de bij een goudverkoop gerealiseerde meerwaarde eigen vermogen is.’
Maar Monard voegt eraan toe: ‘In de jaarrekening blijft de Nationale Bank gerealiseerde meerwaarden onder ‘overige passiva’ boeken. Wij hebben daarom twee eisen. De Nationale Bank moet duidelijk zeggen wat eigen vermogen is en wat vreemd vermogen. Ze moet ook duidelijk maken dat de gerealiseerde meerwaarde op goud tot het eigen vermogen behoort.’ Van Der Gucht voegt eraan toe dat andere centrale banken gerealiseerde meerwaarden bij het eigen vermogen boeken.
Een aanpassing van de jaarrekening zou het volgens Monard mogelijk maken een juiste beurskoers tot stand te brengen. ‘De beurskoers is tien keer te laag in verhouding tot het eigen vermogen.’ Het aandeel Nationale Bank sloot gisteren op 3.426 euro.
De Nationale Bank verwerpt de eis van Van Der Gucht. De bekende ‘overheidsadvocaat’ Jan Meyers stipt aan dat al twee rechtbanken hebben gezegd dat de aandeelhouders geen aanspraak kunnen maken op het goud en op de meerwaarden op goud. Hij betwist dat de gerealiseerde meerwaarde op goud tot het eigen vermogen behoort. ‘Er wordt spraakverwarring gecreëerd tussen vermogen en eigen vermogen. Het goud behoort tot het patrimonium van de Nationale Bank, die de juridische eigenaar is. Het is een bevroren actief. De gerealiseerde meerwaarde is een onbeschikbare reserve en wijkt duidelijk af van eigen vermogen.’
Er is volgens Meyers geen reden om de jaarrekening aan te passen. ‘Een jaarrekening heeft een definitief bindend karakter zodra ze is goedgekeurd. Er zijn slechts twee uitzonderingen: bij vergissingen of bij een inbreuk op boekhoudkundige normen. Dat is hier niet het geval.’
De Nationale Bank zegt in een aparte reactie: ‘In de Europese Unie behoort het aanhouden en beheren van de officiële externe reserves van de lidstaten tot de fundamentele taken van de nationale centrale banken. Die reserves zijn opgebouwd dankzij de concurrentiekracht van onze economie en de inspanningen van alle Belgen.’
Vanuit juridisch oogpunt zijn deze reserves de reserves van de Nationale Bank. Maar de Nationale Bank voegt eraan toe: ‘Men moet zich ervan bewust zijn dat de bank er niet vrij kan over beschikken. Die tegoeden zijn bestemd voor opdrachten van algemeen belang.’
Tot slot onderstreept de Nationale Bank dat ze steeds ‘zorgvuldig en consequent’ heeft gecommuniceerd over de reserves. Ze verwijst onder meer naar de vaak gestelde vragen op haar website en ook naar de jaarrekeningen en -verslagen. ‘We betreuren dat de heer Van Der Gucht opnieuw twijfel en onzekerheid zaait.’
Op het einde van zijn pleidooi zei Monard dat de Nationale Bank misbruik maakt van haar macht. ‘De rechtbank kan een deskundige aanstellen. Maar die deskundige zou best niet iemand zijn van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR).’ Hij suggereerde dat het IBR banden heeft met de Nationale Bank. ‘Een revisor die een kritisch verslag opstelde over de jaarrekening van de Nationale Bank heeft moeten ondervinden dat het IBR niet gelukkig was met zijn optreden. Daarom stel ik voor een Nederlandse autoriteit aan te stellen.’ Meyers reageerde verbaasd op de kritiek dat deskundigen van het IBR niet betrouwbaar zijn.
Meyers lanceerde op zijn beurt een nogal persoonlijke aanval op Van Der Gucht. ‘Ik ben verbaasd als de eiser zegt dat hij misleid is. De eiser kocht 285 aandelen Nationale Bank in de periode 1998-2012. Die aandelen kostten 790.000 euro en zijn nu 979.000 euro waard. Dit is geen kleine belegger, maar een goed geïnformeerde belegger. Hij zegt op zijn website expliciet dat hij met zijn actie een meerwaarde van minstens 20 procent wil realiseren.’ De rechter beloofde ‘vrij snel’ een vonnis te vellen.
Maar Van Der Gucht suggereert dat er nog actie volgt, zelfs als hij de rechtszaak wint. ‘Het zal hier niet mee stoppen. Artikel 30 van de organieke wet is een probleem. De Nationale Bank kan de meerwaarden op goud niet gebruiken om verliezen aan te zuiveren op deBelgischestaatsobligaties die ze koopt in het kader van het stimulusprogramma van de Europese Centrale Bank. Als bij een rentestijging zware verliezen ontstaan, kan de Nationale Bank niet anders dan haar statutaire portefeuille verkopen. Maar dat is geld van de aandeelhouders.’
