Kan een werkgever zijn werknemers verbieden om op het werk zichtbare tekenen van politieke, filosofische of religieuze overtuigingen te dragen? Deze vraag gaf bij elk incident aanleiding tot heel wat controverses. In twee arresten van 14 maart 2017 brengt het Europees Hof van Justitie meer duidelijkheid over deze gevoelige kwestie.
Onduidelijke wetgeving
De antidiscriminatiewetgeving bood tot nu toe veel ruimte aan rechters. De rechtbanken hadden de neiging om voorkeur te geven aan het neutraliteitsprincipe en bijgevolg de werkgever toe te laten om het dragen van uiterlijke religieuze tekenen te verbieden.
Dankzij twee recente arresten brengt het Europees Hof van Justitie meer klaarheid. Eén van die arresten betreft een Belgische zaak.
Belgische zaak
De beveiligings- en bewakingsfirma G4S verbood een receptioniste om op het werk een hoofddoek te dragen. Dit gebeurde op basis van een ongeschreven bedrijfsregel, die het dragen van religieuze, politieke of filosofische symbolen verbood op de werkvloer. Later werd deze regel bevestigd in het arbeidsreglement. Omdat de werkneemster weigerde deze regel in acht te nemen, werd zij uiteindelijk ontslagen. Via het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia trok de werkneemster naar de rechter. Zowel de arbeidsrechtbank als het arbeidshof verwierpen haar eis en stelden dat er geen misbruik was van ontslagrecht of discriminatie. Unia richtte zich daarop tot het Hof van Cassatie, dat besliste om een prejudiciële vraag te stellen aan het Europees Hof van Justitie.
Neutraliteitsprincipe uitgelicht
Het Hof diende te oordelen of een algemene neutraliteitsverplichting, dus het weglaten van uiterlijke religieuze tekenen binnen een onderneming, een directe discriminatie vormt op basis van geloof of levensbeschouwing en of dit te rechtvaardigen valt.
In haar arrest van 14 maart 2017 oordeelde het Hof dat een bedrijf een beleid van politieke, filosofische en religieuze neutraliteit in relaties met zijn klanten mag voeren. In het kader hiervan kan een verbod op het dragen van zichtbare religieuze, politieke of filosofische tekenen evenredig zijn, voor zover het consequent op alle werknemers wordt toegepast. Als de werkgever beslist dat zijn personeel er neutraal moet uitzien, moet hij dit beleid op een coherente en systematische manier doorvoeren. Het verbod mag niet ingevoerd worden als antwoord op een specifieke vraag van een klant.
Een werkgever kan dergelijke tekenen (zoals een hoofddoek) ook alleen maar verbieden voor werknemers die visueel contact hebben met klanten. Hij moet ook steeds nagaan of werknemers die openlijk religieuze, politieke of filosofische tekenen willen dragen een andere functie kunnen krijgen, zonder visueel contact met klanten.
Deze arresten bieden een veel grotere rechtszekerheid aan werkgevers en werknemers.
Belangrijk is dat bevestigd wordt dat de werkgever een beleid van neutraliteit kan voeren wat het dragen van politieke, filosofische of religieuze tekens betreft. Dat beleid kan uitgewerkt worden in het arbeidsreglement. Het is belangrijk dat men hierbij een legitiem doel voor ogen heeft (bv. neutraliteit in de relaties met de klanten) en daartoe passende maatregelen neemt die algemeen en coherent op alle werknemers worden toegepast. Is dat niet het geval, dan kan eventueel toch sprake zijn van (indirecte) discriminatie.
Toekomst
Het is nu aan het Belgische Hof van Cassatie om zich uit te spreken, rekening houdend met dit Europese arrest en andere elementen van de zaak. Het arrest moet nu bestudeerd worden om te kijken naar de concrete gevolgen voor de werkvloer.
Monard Law is alvast benieuwd naar de concrete gevolgen van dit ophefmakend arrest.
Aarzel niet om ons te contacteren, indien u vragen zou hebben omtrent de concrete uitwerking hiervan binnen uw onderneming.
Bronnen: HvJ 14 maart 2017, nr. C-157/15, ECLI:EU:C:2017:203, http://eur-lex.europa.eu ; HvJ 14 maart 2017, nr. C‑188/15, ECLI:EU:C:2017:204, http://eur-lex.europa.eu ; Cass. 9 maart 2015, S.12.0062.N, www.juridat.be.
