Dag tegen Kinderarbeid

Wanneer er wordt gesproken over kinderarbeid wordt er spontaan gedacht aan jonge kinderen in verre landen die in mensonterende omstandigheden en tegen een lage vergoeding arbeid verrichten. Er wordt zelden stilgestaan dat ook bij ons kinderen arbeid verrichten door mee te doen aan reclamefilmpjes of model te staan voor kleding. Met het stijgende belang van sociale media, bereiken kinderen ook steeds vaker een groter publiek als ‘influencer’ en neemt hun invloed toe. Hierdoor trekken zij de aandacht van grotere bedrijven die via hen hun producten aan de man willen brengen. Dat de kinderen hier zelf graag aan meewerken, verandert niets aan het feit dat het ook hier om kinderarbeid gaat. Dat beroep doen op kinderen anno 2022 voor allerlei werkzaamheden geen sinecure is, blijkt uit onderstaande bijdrage.

1. Kinderarbeid is (nog steeds) verboden…

De Arbeidswet is bijzonder duidelijk wat kinderarbeid betreft: het is verboden. Kinderen – lees: minderjarigen beneden de leeftijd van 15 jaar of die nog onderworpen zijn aan de voltijdse leerplicht – mogen niet worden tewerkgesteld, noch mogen zij werkzaamheden uitvoeren die hen kunnen schaden op fysiek, mentaal, pedagogisch en intellectueel vlak of die een gevaar kunnen inhouden voor hun verdere ontwikkeling.

De kracht van het verbod wordt bijkomend benadrukt door de beperkte uitzonderingen die worden voorzien. Kinderen kunnen in afwijking op het verbod op kinderarbeid enkel werkzaamheden verrichten in het kader van:

  • hun opvoeding of vorming (denk bijvoorbeeld aan meehelpen in het huishouden of bij de jeugdbeweging. Denk niet aan bijvoorbeeld kinderen die meehelpen in de horecazaak van hun ouders) ,of;
  • een individuele toestemming verleend door de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO).

 

2. …maar individuele afwijkingen op het verbod zijn mogelijk…

Om een individuele afwijking te bekomen dient er een aanvraag te worden ingediend door de natuurlijke persoon die de verantwoordelijkheid draagt voor de organisatie van de activiteit in het kader waarvan het kind de werkzaamheden zal uitvoeren. Deze persoon moet in België wonen. De aanvraag dient via een geijkt formulier te worden gedaan en dit uiterlijk één maand voordat de geplande werkzaamheden plaatsvinden.[1] De bevoegde ambtenaar zal na het uitvoeren van een onderzoek en hoogstens binnen de maand na de indiening van de aanvraag, voorzien in een reactie. De Arbeidswet bepaalt uitdrukkelijk dat het verboden is om een kind tewerk te stellen in afwachting van de toestemming van de bevoegde ambtenaar.

De Arbeidswet bepaalt op limitatieve wijze de activiteiten waarvoor een individuele afwijking op het verbod op kinderarbeid kan worden bekomen. Het betreft activiteiten waarbij kinderen hun medewerking verlenen als:

  • acteur, figurant, zanger, muzikant of danser aan uitvoeringen van culturele, wetenschappelijke, opvoedkundige of artistieke aard. De Arbeidswet geeft als voorbeelden: toneel, opera, ballet, circus en podiumwedstrijden of – activiteiten zoals zang-, dans en muziekwedstrijden;
  • acteur, figurant, zanger, muzikant of model voor radio en televisie, met inbegrip van reclameboodschappen;
  • figurant of model aan fotosessies, opnieuw met inbegrip van reclameboodschappen;
  • figurant of model aan modeshows en voorstellingen van kledingcollecties.

Voor een andere activiteit zal er sowieso geen individuele toestemming worden verleend. De toestemming die wordt verleend zal steeds van bepaalde duur zijn en betrekking hebben op een welbepaalde opdracht. De FOD WASO verduidelijkt op zijn website dat de notie ‘opdracht’ niet te restrictief moet worden geïnterpreteerd. Indien een kind bijvoorbeeld meedoet aan een toneelvoorstelling, vallen alle opvoeringen onder dezelfde verleende toestemming.

 

3. …waarbij er bepaalde arbeidsvoorwaarden moeten worden gerespecteerd

Indien er door de bevoegde ambtenaar een afwijking op het verbod op kinderarbeid wordt toegekend, moeten er in toepassing van de Arbeidswet en het uitvoeringsbesluit bijzondere arbeidsvoorwaarden worden nageleefd. Deze voorwaarden hebben o.m. betrekking op het begin- en einduur van de werkzaamheden, de duur en de frequentie van de werkzaamheden en de rusttijden. De voorwaarden verschillen afhankelijk van de leeftijd van het betrokken kind. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen van 0 tot en met 6 jaar, kinderen van 7 tot en met 11 jaar en ten slotte kinderen van 12 tot en met 15 jaar.

Behalve de bijzondere arbeidsvoorwaarden die door de toepasselijke regelgeving worden voorzien, is het mogelijk dat de ambtenaar die de toestemming verleend ook arbeidsvoorwaarden oplegt. Dit kunnen zowel bijkomende arbeidsvoorwaarden zijn als een precisering van de wettelijke arbeidsvoorwaarden.

 

4. Show me the money!

Indien het kind financieel wordt vergoed voor de geleverde arbeid, moet de aanvrager van de individuele afwijking het geld storten op een geïndividualiseerde, geblokkeerde rekening op naam van het kind. De interest wordt van rechtswege gekapitaliseerd. De Arbeidswet voorziet expliciet dat de vergoeding op geen andere manier mag worden uitbetaald. Constructies waarbij de ouders van het kind vennootschappen oprichten en zo de financiële vergoedingen innen, worden met andere woorden uitdrukkelijk verboden.

De Arbeidswet bepaalt verder dat er behalve geld ook cadeaus mogen worden gegeven aan kinderen op voorwaarde dat het gaat om de ‘gebruikelijke’ cadeaus en ze zijn aangepast aan de leeftijd, de ontwikkeling en de vorming van het kind.

 

5. De sancties

Inbreuken op de regelgeving inzake kinderarbeid wordt bestraft op basis van het Sociaal Strafwetboek. Indien er arbeid door kinderen wordt verricht buiten de context van het opvoeding of vorming en er geen individuele afwijking op het verbod op kinderarbeid werd toegestaan, zal de werkgever die de activiteiten heeft doen verrichten een sanctie van niveau 4 kunnen oplopen. Dit kan hetzij een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een strafrechtelijke geldboete tussen € 4.800 en € 48.000 uitmaken, hetzij een administratieve geldboete tussen de € 2.400 en € 24.000. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken kinderen met als maximum 100 keer de maximale geldboete. In uitzonderlijke gevallen kan de rechter ook een exploitatieverbod en bedrijfssluiting of een beroepsverbod opleggen.

Een sanctie van niveau 2 kan worden opgelegd aan de ouders die de bepalingen van de Arbeidswet inzake kinderarbeid hebben miskend. Ook de aanvrager van de individuele afwijking kan in bepaalde gevallen worden gesanctioneerd met een dergelijke sanctie. Een sanctie van niveau 2 bestaat hetzij uit een strafrechtelijke geldboete tussen € 400 en € 4.000, hetzij uit een administratieve geldboete tussen € 200 en € 2.000. Ook hier wordt de opgelegde geldboete vermenigvuldigd met het aantal betrokken kinderen zonder dat het plafond van 100 keer de maximale geldboete kan worden overschreden.

[1] Verzoek om afwijking op het verbod van kinderarbeid.doc (live.com).

Op zoek naar advies rond een bepaald onderwerp?

We begeleiden je naar de juiste persoon of team.